<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; Trump'a parasetamol tepkisi: ABD yönetiminin hamilelikte kullanılan parasetamolün çocuklarda otizmle bağlantılı olduğunu iddia etmesi, çocuk sağlığı uzmanlarından ve uluslararası bilim camiasından tepki gördü.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden: Trump, otizmin sebebini bulduklarını öne sürmüş ve yönetimin açıklamasında parasetamole işaret edileceği bildirilmişti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıntılar: Uzmanlar, mevcut araştırmaların sonuçlarının yetersiz ve çelişkili olduğunu vurgularken Durham Üniversitesi’nden Dr. Monique Botha, parasetamol ile otizm arasında herhangi bir ilişki olmadığını belirtti.</li></ul>

Aposto Gündem

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/cagla-kettner-n%C3%A9e-fadillioglu-2a0043319/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dr. Çağla Kettner</a>20 Mayıs 2025’te <a fr-original-style="" href="https://www.nature.com/articles/s43247-025-02299-w" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Communications Earth &amp; Environment&nbsp;</a>bilimsel dergisinde yayımlanan bir araştırma, Paris İklim Anlaşması'nın küresel sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sınırlandırma hedefinin, Grönland ve Antarktika’daki buz tabakalarının korunması için yetersiz kalabileceğini ortaya koydu. Durham Üniversitesi liderliğinde yürütülen bu <a fr-original-style="" href="https://phys.org/news/2025-05-15c-paris-climate-agreement-high.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bilimsel çalışmada,&nbsp;</a>buzul erimelerinin önüne geçmek ve deniz seviyesindeki yükselmeyi sınırlamak için sıcaklık artışının 1 derece veya daha azda tutulması gerektiği vurgulandı.Küresel Buz Kayıpları Dört Katına Çıktı<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">1990’da yılda yaklaşık 100 milyar metrik ton olan kayıplar, bugün 370 milyar metrik tona ulaştı.&nbsp;</li></ul>Araştırmacılara göre 1990’lı yıllardan bu yana Grönland ve Antarktika’daki buz tabakaları büyük ölçüde kütle kaybetti. Kayıp oranı dört kat artarak, küresel deniz seviyesi yükselmesinde başlıca faktörlerden biri haline geldi.1,5 Derecelik Isınma Ne Anlama Geliyor?<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dünya sanayi öncesi döneme göre yaklaşık 1,2 derece ısınmış durumda.</li></ul>Paris Anlaşması, bu artışı 1,5 derecenin altında tutmayı hedefliyor. Ancak yeni araştırmalar, bu seviyenin bile uzun vadede buzullar için tehlikeli olabileceğini gösteriyor. Sıcaklık artışı 1,5 dereceye ulaştığında, Grönland ve Batı Antarktika gibi hassas bölgelerdeki buzullar yüzyıllar sürecek bir erime sürecine girebilir ve bu da deniz seviyesinde birkaç metrelik yükselmelere yol açabilir.Milyonlarca Kişi Risk Altında<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dünya genelinde yaklaşık 230 milyon insan, deniz seviyesinden bir metre ya da daha düşük rakımda yaşıyor.</li></ul>Bu insanların çoğu kıyı şehirlerinde, büyük nehir deltalarında ya da ada devletlerinde bulunuyor. Deniz seviyesindeki artış, bu topluluklar için varoluşsal bir tehdit oluşturuyor. Bu nedenle buzulların erimesini yavaşlatmak, sadece çevresel değil, aynı zamanda toplumsal ve ekonomik bir zorunluluk olarak görülüyor.Araştırmacılardan UyarıÇalışmanın başyazarı Prof. Chris Stokes, 1,5 derecelik hedefin bile buzulların korunması için çok yüksek olabileceğini belirtti. “1,5 derecede her şeyin kaybedileceğini söylemiyoruz, ancak buz tabakaları için her bir derecenin gerçekten önemli olduğunu ve ısınmayı ne kadar erken durdurabilirsek o kadar iyi olacağını söylüyoruz” dedi. Ayrıca araştırma, buzul sistemlerinin tepkilerini daha iyi anlamak için ileri düzey modelleme ve uzun vadeli izleme çalışmalarına ihtiyaç olduğunu ortaya koyuyor.Bu bulgular, Paris Anlaşması’nın mevcut hedeflerinin kutup bölgeleri ve deniz seviyesi artışı açısından yetersiz kalabileceğine işaret ediyor. Küresel toplumun daha iddialı karbon emisyonu azaltımı hedeflerine yönelmesi, özellikle deniz seviyesinin tehdit ettiği kıyı toplulukları için hayati önem taşıyor. Bilim insanları, sıcaklık artışını 1 derece ya da altına çekmenin, gelecekte daha büyük felaketlerin önüne geçmek açısından kritik olduğunu vurguluyor.Buzullar Uzakta Değil: İsviçre’de Bir Köy Yok OlduParis İklim Anlaşması’nın 1,5 derece hedefi bile buzulların korunması için yetersiz kalabilirken, buzul erimesi sadece deniz kıyısındaki bölgeleri değil, dağlardaki yaşamı da tehdit ediyor. 28 Mayıs'ta, İsviçre'nin Alplerinde yer alan Blatten köyü bu gerçeğin çarpıcı bir örneği haline geldi. Jeologların bölgede yaptıkları incelemelerde, buzulların dengesiz bir hale geldiği ve büyük bir çökme riskinin oluştuğu tespit edilince köy önceden tamamen boşaltıldı. Kısa süre sonra ise dağlardan kopan dev kaya kütleleri Blatten’in üzerine düşerek köyün neredeyse tamamen yok olmasına <a fr-original-style="" href="https://gazeteoksijen.com/dunya/isvicrede-bir-koy-daglardan-dusen-buzulla-tamamen-yok-oldu-243111" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yol açtı</a>. Uzmanlara göre bu yıkımın temel nedenlerinden biri, iklim krizinin giderek hızlandırdığı buzul erimesi. Birçoğunu donmuş nehirlerin oluşturduğu buzullar, artan sıcaklıkla birlikte daha hızlı çözülüyor. Ayrıca yüksek dağları bir arada tutan yapıştırıcı gibi işlev gören kalıcı don tabakası, yani permafrost da erimeye başladı. Bu dağ yamaçlarını istikrarsız hale getirerek büyük kütle hareketlerini tetikliyor.Alpler’de yaşanan bu kayıp, iklim krizinin uzak bir tehdit değil, şimdinin somut gerçeği olduğunu gösteriyor. Bilim insanları, sıcaklık artışının yalnızca kutuplar için değil, dağ ekosistemleri ve insan yerleşimleri için de büyük risk oluşturduğunu vurguluyor. Aksi takdirde, Blatten gibi daha birçok yerleşim yeri benzer tehditlerle karşı karşıya kalabilir.

Dünyahali

Buzullar tehlike altında

1.5 Derece Hedefi Yeterli mi?

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; Uydu trafiği: İngiltere’de Durham Üniversitesi, yörüngedeki uydu trafiğinin daha iyi yönetilmesine destek olmak ve uyduların çarpışmasını önlemek için 5 milyon sterlinlik bir yatırımla yeni bir uzay araştırmaları merkezi kurdu.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıntılar: Merkez, uyduların konumlarının izlenebilmesine yönelik teknolojiler geliştirecek, uzaydaki nesnelerin yönetimine ilişkin politikalar üzerinde çalışacak ve bu amaç doğrultusunda uzay ajansları, bilim insanları ve kanun yapıcıları biraraya getirecek.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan:&nbsp;Merkezin kurucu direktörü Prof. James Osborn, şu anda yörüngede yaklaşık 10 bin aktif uydu bulunduğuna ve yeniden kullanılabilir roketlerin yaygınlaşmasıyla bu sayının hızla arttığına dikkat çekti.&nbsp;</li></ul>

Quando

Yetiştirmeniz gereken önemli bir iş için günlük programınızı düzenleyip işi bitirmek için kapandıktan sonra kendinizi bulaşık yıkarken veya ütü masasını tamir ederken bulabilirsiniz. Rasyonel varlıklar olduğumuz varsayımını hatırlayınca, anlam veremediğimiz ama bir şekilde kendimizi içinde bulduğumuz bir durum genelde bu. Çoğu zaman uzun erimli planlar yapıp son teslim tarihi yaklaşırken endişeye kapılana kadar hiçbir şey yapmamanın uyuşturucu etkisine kendimizi bırakabiliyoruz. Tüm bunlar genelde aynı biçimde sonuçlanıyor: Şiddetli bir öz-muhasebe ve kendini suçlama.Her şeyden önce ertelemeyi alışkanlığa dönüştüren duygusal dinamikleri anlamamız gerekiyor. Esasında ertelemeyi kendimize geçici süreliğine verdiğimiz bir ödül olarak değerlendirebiliriz. Sonucundan emin olmadığımız, yapmanın sıkıcı geldiği bir işi bırakıp gerçekten savsaklamanın lezzetine ihtiyaç duyduğumuz koşullarda, erteleme anlık bir rahatlama sunuyor. Durham Üniversitesi’nden psikoloji profesörü Fuschia Sirois böyle bir ödülün bizi güdüsel olarak onu tekrarlamaya sevk ettiğini <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/science/2022/aug/04/procrastination-expert-guide-book-advice-fuschia-sirois" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söylüyor</a>. Bu döngü de ertelemenin bir davranış örüntüsü hâline gelmesini sağlıyor.&nbsp;Erteleme alışkanlığının kökeni eskilere dayansa da, bu davranış modelini modern insanın içinde bulunduğu karmaşaya gösterdiği bir tepki olarak görebiliriz. Yoğun iş hayatı, daralmış sosyal hayat ve sürekli performans gösterme zorunluluğuyla mücadele eden insanlar belirledikleri hedeflerin zorlayıcılığına ayak uydurmaya çalışırken bir çeşit kısa devreye uğrayabiliyor. Bu kısa devreninin sonucu olarak müzmin bir erteleme ustasına dönüşebiliyoruz.Ancak bu sürekli ödül hâlinin bir bedeli de var. Kronik ertelemenin zihinsel ve fiziksel sağlığımız üzerinde yıkıcı etkileri olabiliyor. Bu etkiler stres, düşük tatmin hissi, depresyon ve anksiyetenin farklı semptomlarına kadar çeşitlenebiliyor. Bu açıdan, erteleme çelişkili bir doğaya sahip: Bir yanıyla bizi sıkıcı işlerden uzaklaştıran anlık tatmin hissi sağlıyor, diğer yanıyla uzun erimli bir rahatsızlığa dönüşebiliyor. Bu noktada uygulama olarak ertelemeden ziyade onun algılanma biçimlerine odaklanmakta fayda var gibi görünüyor.New York Times'ta <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2020/03/13/smarter-living/tips-to-stop-procrastinating.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yayımlanan bir makalede</a> ertelemenin çözümü için “zamanı değil duygularınızı yönetin” biçiminde bir uyarı veriliyor. Yazar Adam Grant, ertelemenin bir zaman sorunundan ziyade duygusal ve psikolojik etmenlerin bir sonucu olduğu argümanından yola çıkıyor. Yani erteleme, kişisel özelliklerimizin de etkisiyle yaşanan bir uyumsuzluktan ziyade öğrenilmiş ve kabullenilmiş gerçekliklerin rol oynadığı bir süreç olarak yaşanıyor. Dolayısıyla yargılardan kaçınıp bu duygusal reaksiyonları dinlemek gerekiyor.Dr. Hal Hershfield ise “tamamen geleceğe bakan varlıklar olarak tasarlanmadığımızı, benliğimizi burada ve şimdinin içinde işlediğimizi” <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2019/03/25/smarter-living/why-you-procrastinate-it-has-nothing-to-do-with-self-control.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söylüyor</a>. Bu yüzden geleceğe dair keskin uçlu planlar ve misyonlar edinip daha sonra bunları gerçekleştirememekten yakınmak faydasız. Geleceğin problemlerini düşünüp yoğun stres altında paralize olmak yerine, şimdinin içinde bu stresi geçici olarak dindirecek yollara başvurabiliyoruz. Bunu, ertelemenin sadece bir yaratıcılık ya da üretkenlik sorunundan ziyade duygusal bir mesele olduğuna dair önemli bir veri olarak değerlendirebiliriz.&nbsp;Erteleme Sanatı kitabının yazarı John Perry, bu duygu durumuna yönelik önemli içgörüler sunuyor. Ona göre, çoğu zaman mükemmeliyetçi olduğumuz için belirli bir projeyi veya görevi gerçekleştiremediğimizi söyleriz. John Perry bunun doğru olduğunu kabul etmekle beraber aslında bunun mükemmellik fantezisiyle ilgili olduğunu aktarıyor. Yaptığımız işin kendisinden ziyade onu kusursuz biçimde gerçekleştirme fantezisi bizi alıkoyuyor.&nbsp;Bu nedenle her işi mükemmel yapabileceğimize ilişkin yanılgımızdan sıyrılmamız gerekiyor. Mükemmelliğin çoğu zaman bir fanteziye tekabül ettiğini, bizi asla kavuşamayacağımız bir tatmin hissinin döngüsel arayışına sürüklediğini fark etmeliyiz. Böylece zihnimizin bir köşesinde erişemeyeceğimiz mükemmelliğin çarpık temsiline kapılıp boşlukta didinmek yerine bizi dönüştürecek daha yaratıcı bir sürece adım atabiliriz.Ertelemenin en yıkıcı taraflarından birisi de başarısızlık ve tembellik duygusunu yerleşik hâle getirmeye başlaması. Ancak ertelemenin bunlardan daha farklı çıktıları olduğunu kabul etmeliyiz. Erteleme belirli bir sorumluluk hissini gerektirdiği için tembellikle özdeşleştirilebilecek bir şey değil. Başarısızlık hissi ise ironik biçimde ertelemeye yol açan faktörlerden birisi olarak değerlendirilebilir. Çünkü başarı takıntısı henüz daha başlamadığımız bir işin kaderini önden çizdiği için o işe başlamamaya sebep olabilir.Günümüzde üretken olma, sürekli aktif eylemin içinde bulunma ve sınırları zorlayan tempolara ayak uydurma gibi zorlayıcı misyonlar edinebiliyoruz. Bu bilinç yapısı da ertelemeye yol açan başlıca sebeplerden. Çok fazla şeyi bir arada yapmak isteyip hiçbir şey yapmamak fazlasıyla olağan. Bu karmaşanın içinde boğulup rahatsız edici bir geç kalmışlık hissine yakalanmak istemiyorsak, “üretmek için üretmek” anlayışından uzaklaşmamız gerekiyor.Tüm bu sürecin sadece iradesizlik, sorumsuzluk ve tembellik gibi kişisel özelliklerin bir çıktısı olarak değerlendirmemek gerekiyor. Bu noktada program oluşturma ve zamanı doğru kullanma gibi yaklaşımlardan önce duygusal olarak gerçekçi bir anlayış geliştirip ne yapmayı istediğimize karar vermek iyi bir başlangıç olabilir.&nbsp;Kısa ve etkili pratiklerden mucize beklemek, çoğunlukla hayal kırıklığına neden oluyor. Ertelemenin yaygın ve kökleşmiş bir duygu durumu olduğunu unutmamamız gerekiyor. Kısa yoldan çözümler yerine derinlikli bir muhasebe sürecine ihtiyacımız olduğunu kabul etmek, özdisiplini de süreç içinde yoğrularak edinmek en doğru seçenek gibi görünüyor.&nbsp;

Angst

Mükemmelliğin çoğu zaman bir fanteziye tekabül ettiğini, bizi asla kavuşamayacağımız bir tatmin hissinin döngüsel arayışına sürüklediğini fark etmemiz gerekiyor.

Durham Üniversitesi ile ilgili hikayeler